Türkiye'de Trafikteki Her 4 Otomobilden 1’i Hurda Yaşını Geçti!

AYSEL YÜCEL/İSTANBUL

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı 2024 yılı verileri, 2017’den bu yana açıklanan en yüksek ortalama yaş seviyesini ortaya koyuyor. Toplam otomobillerdeki yaş ortalaması 1,8 puanlık artışla 14,2’ye yükselirken, en büyük yükseliş 11-15 yaş grubunda gerçekleşti ve orada 5,8 puanlık artış görüldü. 6-10 yaş aralığı 3 puan artışla yüzde 20,3’e, 21 yaş ve üstü otomobillerin oranı ise 2,8 puan yükselerek yüzde 25,6’ya ulaştı. Buna karşılık, 0-5 yaş aralığı 9,8 puanlık bir düşüş yaşayarak 2017’de yüzde 34,3 seviyesindeyken 2024’te yüzde 24,5’e indi.

Aysel Yücel'in haberine göre, yüksek enflasyon ve krediye erişimdeki sıkıntılar, pazarın yapısını da değiştirdi. Türkiye’de orta gelir düzeyindeki bireylerin otomobil sahibi olması zorlaşırken, lüks kategorideki araçlar yükselişe geçti. 2024 yılında 1 milyon 228 bin adetlik tarihi bir satış rekoruna rağmen, A, B ve C segmentlerini kapsayan ekonomik modellerin satışları yüzde 2’nin üzerinde geriledi; buna karşılık D, E ve F segmentindeki lüks otomobillerde yüzde 29 artış görüldü. 2023 yılında yüzde 89 düzeyinde olan ekonomik segmentlerin payı, 2024’te 3,3 puan düşerek yüzde 85,7’ye geriledi.

"Matrah Güncellemesi ve Hurda Teşviği Gerekli"

Türkiye’de otomobil almanın giderek güçleşmesinin başlıca sebeplerinden biri, halihazırdaki vergi politikası olarak öne çıkıyor. Yürürlükteki ÖTV sistemi nedeniyle ülke içinde satılan otomobiller, fabrika çıkış maliyetlerinin neredeyse üç katına ulaşan fiyatlarla tüketiciye sunuluyor. Üstelik son iki yılda ÖTV matrah güncellemesi yapılmaması, hemen her modeli yüzde 80’lik ÖTV dilimine sokmuş durumda. Sektörün önde gelen sivil toplum örgütleri, yıl başındaki toplantılarda vergi sisteminin gözden geçirilmesi gerektiğini vurgularken, araç parkının gençleşmesi için bir hurda teşviğine de ihtiyaç duyulduğunun altını çiziyor.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, Türkiye’de uygun fiyatlı araçlara talebin çok yüksek olduğunu, bu nedenle ÖTV matrahlarında güncellemenin önemini dile getiriyor. Ayrıca hurda teşvikinin, emisyon azaltma hedefleri doğrultusunda yaşlı araçların trafikten çekilmesi ve yerli üretimin desteklenmesi açısından birden fazla fayda sağlayabileceğini belirtiyor.

"Otomobil Herkes İçin İhtiyaç"

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt ise şunları söyledi: “Türkiye’nin artık yeni teknolojileri tanımlayan, vatandaşlarımızın mobiliteye ulaşımını kolaylaştıran ve çevreye duyarlı yeni bir vergi sistemine ihtiyacı var. Her zaman ifade ettiğimiz gibi Türkiye’nin büyük bir otomotiv sektörü potansiyeli var ve mobilite herkes için bir ihtiyaç. Bununla birlikte şu anda ülkemizin çok yaşlı bir araç parkı var ve bunun gençleşmesi çok büyük önem taşıyor. Bu araç parkının gençleşmesi, yeni araç satışından ziyade trafik güvenliği, çevre ve ekonomik katkı açısından büyük önem taşıyor.”

İki Tekerlekli Ulaşım Öne Çıkıyor

Satın alma gücündeki düşüş, çok sayıda vatandaşı motosiklete yönlendirdi. 2024 yılında motosiklet satışları yıllık bazda yüzde 26 yükselerek 1 milyon 207 bin adede yaklaşırken, otomobil satışları aynı dönemde yüzde 1,3 artarak 980 bin adette kaldı. 2023 yılında trafiğe kayıtlı taşıtların yüzde 53’ünü otomobiller, yüzde 17,7’sini motosikletler oluştururken, 2024’te bu oranlar otomobillerde yüzde 52’ye, motosikletlerde ise yüzde 20’ye doğru değişim gösterdi.